حاجي ‌فيروز (آتش‌افروز):

حاجي فيروز و آتش افروز از سنت‌هاي جالب گره خورده با نوروز است که ريشه اي بسيار کهن دارد. بر‌گزاري آيين حاجي فيروز و آتش افروز شايد حتي به پيش از مهاجرت آريائيان به فلات ايران باز گردد. آتش افروز‌ها دسته‌اي‌ از نمايش‌دهندگان بودند كه در آخر سال با لباس سرخ ظاهر مي‌شدند و تا سيزدهم فروردين مژده آمدن نوروز را مي‌دادند. گروه آتش افروز‌ها از چند نوازنده و بازيگر تشكيل مي‌شد كه با آتش بازي و خواندن شعر و تصنيف و رقص و پايكوبي و شيرين كاري، مردم را مي‌خنداندند وسرگرم مي‌كردند. مردم نيز به آنها انعام و شيريني مي‌دادند. به تدريج آتش افروزان، با شكل و شمايل حاجي فيروز در كوي و برزن ظاهر شدند. حاجي فيروز لباسي سرخ مي‌پوشد، گيوه هاي نوک تيز و منگوله دار به پا مي‌کند و کلاه مخروطي دراز و منگوله دار بر سر مي‌گذارد. او چهره‌اي سياه و لباني سرخ و دندان‌هايي سپيد و دايره اي زنگي در دست دارد و همراه با نواختن دايره‌ي زنگي چنين مي‌خواند:
ارباب خودم سامبولي بليکم، ارباب خودم سر تو بالا کن
ارباب خودم بز بز قندي، ارباب خودم چرا نمي خندي؟
حاجي فيروزم ، سالي يه روزم
نام حاجي فيروز و ويژگي‌هاي خاص امروزين او، همچون پوشاك سرخ و سياهي چهره و ترانه‌هاي ويژه‌اش، سنتي كاملاً جديد و خاص تهران معاصر مي‌باشد؛ اما شخصيت او به عنوان پيام‌آور نوروزي به گونه‌هاي مختلف از ديرباز در سراسر ايران‌زمين وجود داشته و در نواحي گوناگون او را با نام‌هاي متفاوتي مي‌شناسند: در خراسان و بخش‌هايي از افغانستان بي‌بي نوروزك، در خمين و اراك ننه نوروز، در كرانه‌هاي خليج فارس ماما نوروز، در گيلان پير بابا و آروس/ عروس گلي، در آذربايجان ننه مريم، در تاجيكستان و بخاراي شريف و ديگر وادي‌هاي ورارود ماما مروسه و نام‌هاي مشهور ديگري همچون بابا نوروز و عمو نوروز دارد.منبعhttp://mkhalatbari.blogfa.com/