هدف ناکام دوره طلایی صادرات نفت ایران

:«اداره کشور حتی با نفت پنج دلاری» در حالی از طرف رئیس جمهوری عنوان می شود که سه سال گذشته، سال های طلایی و افسانه ای درآمد نفت در ایران بوده است. اما هر چه درآمدهای نفتی افزایش یافت هزینه های جاری دولت نیز بالا رفت و قسمت بیشتر درآمدهای نفتی به بودجه سرازیر شد. در چنین وضعیتی نادیده گرفتن اهداف برنامه چهارم بیش از هر عاملی موجبات وابستگی بودجه به نفت را فراهم آورده است. به عبارت دیگر براساس قانون برنامه چهارم مخارج ارزی دولت در پنج سال برنامه باید روی هم رفته 82 میلیارد دلار باشد و در سال آخر برنامه چهارم یعنی سال 88 باید به 17 میلیارد دلار می رسید ودر سال های برنامه چهارم نیز 15 تا 16 میلیارد دلار مخارج داشته باشد در حالی که مخارج دولت به بالای 60 میلیارد دلار در سال رسیده و تنها در سال 87 به اندازه چهار سال اول برنامه چهارم مخارج ارزی داشته ایم...

نفت هفت دلاری

برخی کارشناسان و صاحبنظران معتقدند اداره کشور با درآمدهای حاصل از فروش نفت، آن هم نفت پنج دلاری در شرایط فعلی امکان پذیر نیست. حتی در زمان جنگ که نفت بشکه ای هفت دلار به فروش می رفت دو عامل پایین بودن وابستگی بودجه به نفت و وجود نهاده برنامه ریزی به نام سازمان مدیریت کشور را نجات داد که در شرایط کنونی هیچ یک از این دو عامل وجود ندارد. سید مرتضی افقه عضو هیات علمی دانشگاه چمران اهواز و از کارشناسان اقتصادی در مورد اداره کشور با نفت پنج دلاری در وضعیت کنونی می گوید: «در مورد اداره کشور با نفت پنج دلاری که توسط رئیس جمهوری اعلام شد به نظر می رسد بیش از هر چیزی تاثیر روانی این جمله بر مردم در نظر گرفته شده تا واقعیت های موجود در کشور و به نظر می رسد که این تا حدود زیادی با نظرات عملی و کارشناسی فاصله دارد.»
ورود مستقیم و غیرمستقیم درآمدهای نفتی به بودجه هرروز افزایش پیدا می کند. این در حالی است که دولت با قدری کم ظرفیتی قسمت بیشتر این درآمدهای نفتی را صرف واردات کرده است در حالی که هم اکنون بیش از 70 درصد درآمدهای دولت به صورت مستقیم و غیرمستقیم از درآمدهای نفت حاصل شده است.»او می افزاید: «پایین ترین قیمت نفت در سال 65 بود که نفت به بشکه ای هشت دلار فروخته می شد که این امر موجب کاهش شدید درآمدهای نفتی شد. اگرچه این نفت هشت دلاری مدت زمانی کوتاه رخ داد اما تاثیرات بسیار آن موجب شد در زمان جنگ فشار مضاعفی به جامعه آمده و ذخایر ارزی ایران به اتمام برسد و سرانجام در سال 67 قطعنامه پایان جنگ پذیرفته شود. به نظر می رسد که اداره کشور با نفت پنج دلاری و حتی هشت دلاری با تورم 30-25 درصدی فشار زیادی به جامعه بیاورد جامعه ای که در آستانه تحمل اقتصادی ایستاده است.»
«اداره کشور با نفت پنج دلاری با توجه به کسری بودجه 35 هزار میلیارد ریالی امسال به معنای ریاضت و توقف پروژه های عمرانی است.»
استاد اقتصاد دانشگاه تهران در واکنش به سخنان اخیر رئیس جمهوری مبنی بر اینکه «می توان کشور را با نفت پنج دلاری هم اداره کرد»، اظهار داشت: «اگر معنای سخن آقای رئیس جمهوری این است که با توجه به وابستگی بودجه به درآمد نفت و محدودیت های حساب ذخیره ارزی می توان به بهای ریاضت و توقف پروژه های عمرانی کشور را اداره کرد، حتی تصور آن هم مشکل است.» وی در گفت و گو با ایلنا افزود: «حتی در بودجه های جاری به دلیل وابستگی درآمدهای دولت به نفت یک نوع فشار درآمدی بر روی دولت وجود دارد.» این موضوع به خصوص در طرح های تکلیفی که مجلس بر دوش دولت گذاشته که نمونه آن لایحه خدمات کشوری یا همسان سازی حقوق است، حجم بالایی از سرمایه را می طلبد.»

دولت می تواند حتی با استفاده از منابع تبصره 13 که رقم بالایی هم هست و با استفاده از برخی منابعی که در اختیار دارد این پرداخت ها را در آستانه انتخابات انجام دهد.»
او همچنین گفت: «پرداخت نقدی یارانه با کاهش قیمت نفت عملیاتی نیست، اما استثناهایی وجود دارد که می توان با استفاده از آن در اسفندماه این ارقام را به حساب ها واریز کرد و مثلاً در اردیبهشت این پرداخت ها به مدت یک ماه صورت بگیرد، به طوری این کار بتواند اثر خود را در انتخابات بگذارد.» خوش چهره اضافه کرد: «البته این تحلیل سناریوی بدبینانه نسبت به پرداخت یارانه است که جنبه عملیاتی بالایی هم دارد، به همین دلیل شاهد این هستیم که نگرانی هایی زیادی نسبت به سرنوشت این طرح عنوان می شود.»
منبع : سرمايه